Het stof is nog niet gaan liggen na de zoveelste aankondiging van een regulator, in dit geval de CREG, dat er iets schort aan de marktwerking. Deze week heeft men mij gevraagd wat eigenlijk ontbreekt of beter gezegd wat er zou moeten gebeuren zodat de bedrijven en de burgers van dit land eindelijk een faire energieprijs krijgen. Fair wilt niet zeggen laag, persoonlijk denk ik dat de energieprijs een stuk hoger moet en kan willen wij onze schaarse fossiele brandstoffen beginnen te sparen. Tevens zou een verhoging van de energieprijs de groene en toekomstige blauwe economie een extra stimulans geven. Dit neemt niet weg dat een faire energieprijs betekent dat deze in eerste instantie transparant wordt zodat de regulatoren kunnen bevestigen dat er geen verborgen marges zitten in onderdelen van de prijs. Hierna som ik toch nog even enkele van de punten op die naar mijn mening nodig zijn voor een betere marktwerking zonder dat deze volledig beaamt te zijn;
1) Introductie van SMP, Significant Market Power, dit principe is onder andere gehanteerd bij de liberalisering in de telecom industrie(Europees voorstel) en zorgt ervoor dat geen een bedrijf meer dan Xpercent van de markt of een deelmarkt kan bezitten(voor de energiemarkt bij voorkeur maximum 25%). Dit gebeurd door effectief wet- en regelgeving voor de schrijven die dan door de regelgevers kunnen opgevolgd en waar nodig ingegrepen kan worden. Twee voorbeelden hiervan; wanneer een marktpartij meer dan 25% van de klanten heeft dan kan deze gedurende bepaalde tijd zijn prijzen niet laten zakken totdat ze voldoende marktaandeel heeft verloren(was effectief in de telecomsector), anderzijds bij de toekomstige bouw van een nieuwe elektriciteitscentrales(base load/basislast) kan de overheid ervoor zorgen dat dergelijke grote centrales alleen in groep mogen gebouwd worden en geen een marktpartij meer dan 25% van de centrale mag bezitten, zo bouwt men meer concurrentie op de groothandelsmarkt.
2) In relatie tot toegang tot productiecapaciteit is het belangrijk dat in afwachting van meer concurrentie die investeren in nieuwe centrales de bestaande capaciteit herverdeeld wordt, hiervoor hebben we in de studie een oplossing voorgesteld door tijdelijk(10 tot 15 jaar) de overheid tussen de producent(en) die dominant zijn en de leveranciers te plaatsen en de energie aan kostplus door een NV van publiek recht te laten aankopen en deze aan te bieden aan de verschillende leveranciers. Dit idee is trouwens ook even in de pers geweest door dhr. Magnette maar hij werd blijkbaar snel teruggefloten en het idee werd vakkundig begraven.
3) De federale regelgever moet meer macht krijgen en rechtstreeks aan het parlement(of commissie) eenmaal per jaar rapporteren of op vraag, zij moet de macht hebben die bijvoorbeeld de Europese Commissie heeft wanneer ze bedrijven bestraft als zij over de schreef gaan door middel van hoge boetes. Tevens dient de regelgever het recht te hebben om wanneer zij dit nodig acht audits te kunnen uitvoeren bij de marktpartijen ten einde transparant te kunnen optreden als dominante marktpartijen jaar na jaar de winst laat stijgen en alle andere in de markt hun winst minimaal blijft bijvoorbeeld. Verder zou het de regelgever moeten zijn en niet de raad van mededinging die additionele voorwaarden kan opleggen wanneer er te weinig marktwerking is(bijvoorbeeld dominante marktpartijen tijdelijk verplichten om deel van hun productiecapaciteit te veilen aan derden met een minimum van voor Belgie van 3500 MW verdeeld in base en peakload)
4) De gasmarkt; hier is het probleem ook groot daar gas een fysiek product is en er geen eigen gasvelden zijn in BelgIe, hier zou de regelgever de macht moeten krijgen via wet- en regelgeving om de opslagcapaciteit te herverdelen(in Zeebrugge bijvoorbeeld) zodat geen een marktpartij meer dan 25% van de opslagcapaciteit kan hebben. Hetzelfde geldt trouwens voor het marktaandeel van groothandelaars als Distrigas die ook aan de voorwaarden vermeldt in punt 1 dienen te voldoen daar ze vandaag een veel te groot marktaandeel hebben.
5) Duurzame ontwikkeling; hier dient voorrang gegeven te worden aan nieuwe installaties en het ombouwen van bestaande installaties(voorbeeld Awirs en binnenkort ook in Vlaanderen van Electrabel die oude kolencentrales ombouwt tot biomasse centrales en zo met een gigantisch aantal groene stroom certificaten gaat lopen en dus subsidie betaald door de burger en met als klap op de vuurpijl met zeer lage efficiëntie(lager dan 40%). De subsidie voor groene stroomontwikkeling door middel van de groene stroom certificaten en de ecologiepremie zou dus uitsluitend moeten gelden voor nieuwe installaties(wijziging in de regelgeving op regionaal niveau)
6) Controle op de kostprijs van energie : er wordt altijd geschoten op de leveranciers maar men vergeet er bij te zeggen dat de overheid even schuldig is aan de gigantisch gestegen energieprijzen zijnde de ongekend hoge transport en vooral distributiekosten, taksen en heffingen. De regulator zou door middel van jaarlijkse audits de macht moeten krijgen(via regionale wetgeving) om jaarlijks vast te stellen wat de distributievergoeding mag zijn(gebeurd ook zo in Nederland, en daar daalt hij ieder jaar door de afschrijvingen en het eisen van meer efficiëntie). Het is niet logisch dat onze kosten hier stijgen in plaats van dalen ondanks het feit dat de netwerkbedrijven nog niks hebben geïnvesteerd in de toekomstige slimme netwerken. De stijging van 25 tot 30% van de distributiekost is dus totaal niet te rechtvaardigen en wij zouden zelfs een daling hebben moeten zien in België.(ondanks de stijging van zonnepanellen projecten in Vlaanderen waar de certificaten kost door de netbeheerder betaald wordt)
De hierboven punten zijn slechts een greep uit essentiele voorwaarden om van enige marktwerking te kunnen gaan spreken en ervoor te zorgen dat onze bedrijven minder betalen voor hun energie zodat de consument dit vervolgens dit ook gaat zien in de prijs van de eindproducten. Vandaag heeft de liberalisering naar de gezinnen toe(op de huidige manier) geen enkele zin en kan men beter een tarief opleggen totdat er voldoende marktwerking is.