Er is voor de tweede keer in Europa (na Duitsland) een concessie gegeven aan een buitenlandse energiemaatschappij (uit Zweden) om een windmolenpark op zee te bouwen zonder enige vorm van subsidie. Dat we ons letterlijk en figuurlijk in nieuw water begeven doet niets af aan deze interessante ontwikkeling. Door de voorstanders wordt al snel gezegd dat windenergie zonder subsidie kan “omdat het zo goedkoop is geworden”. De tegenstanders doen dit af als speculatie in de toekomst en dat deze parken nooit gebouwd gaan worden.
Wat ook de uitkomst gaat zijn, de diverse nationale overheden zullen het “goedkoop zijn” argument gebruiken om eveneens hun concessies op zee te gaan geven zonder dat er subsidies aan te pas komen. Of dit gaat lukken gaan we nog moeten zien natuurlijk. De kost voor de Nederlandse overheid in genoemd voorbeeld is immers niet helemaal gelijk aan nul, daar zij bijvoorbeeld de kosten voor aansluiting en de nodige bodemonderzoeken voor hun rekening nemen.
Wat zit er dan achter? Is de investeringskost gedaald voor windmolenparken op zee? Ongetwijfeld. Niet zozeer de infrastructuur werken, maar wel de kost per molen. Dit heeft veel of zo niet alles te maken met de constante aankondiging van nieuwe type windmolens die nog groter zijn. Dat GE onlangs nog via een persbericht meldde dat zij een 12 MW-windmolen op de markt gaan brengen gaat deze stelling alleen maar meer bevestigen. Men droomt al luidop van nog grotere windmolens en waarom niet? Er zijn echter wel degelijk grenzen aan de groei en het valt af te wachten wanneer deze ons gaat bereiken.
Een andere daling zit in de financieringskost, ook de banken krijgen namelijk steeds meer ervaring met de financiering van windmolenparken op zee en zij krijgen concurrentie van andere financiële instellingen, zoals pensioenfondsen, die op zoek zijn naar enig rendement op de gelden die zij willen beleggen.
Een andere tendens is het afsluiten van lange termijn afname contracten (de zogenaamde ppa’s) met grote privébedrijven om energie te leveren gedurende tien/vijftien jaar. Hierdoor wordt een deel van de zekere inkomsten die normaal van de staat kwamen vervangen door inkomsten uit de verkoop van stroom. Deze inkomsten zullen een stuk lager en niet vastliggen gezien de stroombeurzen constant in beweging zijn. En ik kan me niet voorstellen dat de grote verbruikers van elektriciteit hun afname niet baseren op de gekende formules (gebaseerd op Endex, Belpex, Powernext, etc..)
Een andere aanname van energiebedrijven is dat zij gokken op een toekomstige elektriciteitsprijs die boven de 70 € zal gaan door de stijging van de CO2 prijs. In deze aanname zit een goede onderbouwing, maar een zekerheid is het zeker niet.
Eén van de grote uitdagingen voor deze eerste concessies zonder staatsgaranties gaat de financiering aan normale voorwaarden zijn. Ondanks de grootte van deze energiebedrijven zijn ze verre van schuldenvrij en zijn de ratings de laatste tien jaar echt naar de bodem gezakt. Dat Vattenfall zich hier natuurlijk ook van bewust is en hierover zeker al intern overeenstemming heeft bereikt is zeker.
Tegenstanders die roepen dat deze parken niet gebouwd gaan worden zijn te negatief, maar hebben gedeeltelijk wel gelijk. Er is immers een aantal eenvoudige factoren te noemen waardoor deze parken inderdaad het risico lopen dat ze nooit gebouwd gaan worden. Eén van de meest bepalende lijkt me het niet rond krijgen van de financiering. Niet doordat deze bedrijven niet kredietwaardig zouden zijn, maar bijvoorbeeld doordat de financieringskost stijgt. Hiermee bedoel ik de intrest die men moet betalen op vreemd vermogen. Niet zozeer door een plotse stijging van de intrestvoet, wat wel kan natuurlijk, maar ook omdat banken dit soort projecten ongetwijfeld een hoger risicoprofiel gaan geven. Banken anders dan energiemaatschappijen gaan uit van de situatie vandaag en speculeren niet op een waarschijnlijke stijging van de stroombeurzen de komende vijftien jaar.
Waarschijnlijk is gewoon niet goed genoeg, gezien banken garanties vragen of in ieder geval bewezen ervaringen. De laatste dagen had ik nog een twitter sessie met iemand van Bloomberg en kreeg ik negatieve reacties op mijn stelling dat energie veel te goedkoop is vandaag de dag. Niet dat ik het niet leuk vindt om minder te betalen, maar gewoon omdat prijs één van de weinige echte elementen is waar men gedrag mee kan sturen. Een energieprijs in principe dan ook het best worden opgelegd via bindende regel -en wetgeving, maar dan pleegt men politieke zelfmoord.
Verder deel ik ook niet de mening van velen dat zon en wind steeds goedkoper worden, natuurlijk wel als je dit op micro niveau, als losstaand project op zich bekijkt, maar men moet naar het integrale plaatje kijken en dat leidt toch tot een wat genuanceerder beeld. Onze netten kunnen eenvoudigweg vandaag de dag de toekomstige hoeveelheden zon en wind nog niet aan. Het oplossen hiervan zal vele miljarden Euro’s vergen. Daarbovenop komt ook nog de uitbouw van een volledige nieuwe opslaginfrastructuur. Verder moeten we ook de hele maatschappij op lange termijn elektrificeren en dit zal het uiterste vergen van onze reserves.
Tegen 2050 moet CO2-uitstoot tot het verleden behoren (ook NOX, etc…) en dat laat ons niet zoveel tijd. Degene die denken dat de weg naar een duurzame samenleving goedkoop gaat zijn, dwalen naar mijn mening en zijn zelfs gevaarlijk gezien ze de bevolking de illusie gaan geven dat we dit varkentje wel even zullen wassen…… kijk maar naar Duitsland als gidsland, via zijn EnergieWende bewijzen zij (helaas) dat dit niet het geval is, meer dan 100 GW zon en wind, meer dan 600 miljard Euro later, en ze halen zelfs hun doelen niet voor 2020!
Bijsturing van de strategie is echt nodig willen we onze duurzame doelen bereiken in 2020. Over 2030 moet men nog niet dromen als je zelfs je doelstelling niet behaald voor 2020, want dat heeft geen zin. Haal je 2020 niet op de huidige wijze dan is de kans levensgroot dat 2030 hetzelfde resultaat gaat geven. Natuurlijk worden deze vragen moeilijk te beantwoorden, want België gaat al in verkiezingsmodus, dit najaar met de gemeenteraadsverkiezingen en volgend jaar de nationale verkiezingen…..