Dat de energieprijzen nieuwe recordlaagtes bereiken die we sinds jaren niet meer gezien hebben, doet vele economen terug hopen op enige economische groei van betekenis. Bedragen als 1000 miljard dollar besparing in de wereld door de lage olieprijs voeden de zekerheid van meer economische groei en bewijzen tegelijkertijd ook het failliet op termijn van ons economisch model.
Onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen bewijst ook dat de omslag naar een duurzame economie nog zeer ver weg is als men dezelfde fossiele brandstoffen gebuikt om de economie aan de gang te houden. Ook al weet bijna iedereen dat dit model geen leven meer heeft, is men optimistisch. Dat Schotland vorige week winden van meer dan 180 km per uur mocht begroeten en Noord-Amerika kreunt onder temperaturen van -45 graden wordt als normaal beschouwd. Moeder Aarde geeft signalen, maar we zijn even niet thuis.
Dichter bij huis blijven de vele sluitingen van elektriciteitscentrales voor beroering zorgen. Er is sprake van meer dan 1600 MW productiecapaciteit van voornamelijk gascentrales en kleinere WKK's. De meeste daarvan zijn niet geschikt om zelfs in de reserve opgenomen te worden zonder nieuwe investeringen te moeten doen, wat economisch gezien totaal zinloos is. De momenteel toch wel erg lage MWh-prijs van minder dan 40 euro in volle winter (of is het lente/herfst?) zal er trouwens voor zorgen dat nog meer centrales hun deuren gaan sluiten in België en daarbuiten (als de prijs op dit niveau blijft).
Ook voor de duurzame sector bijvoorbeeld voor biomassa-/biogascentrales betekent dit gewoon op termijn 'over and out', onder de 60€ per MWh kunnen dergelijke centrales geen winst meer maken en onder de 50 euro schrijft men alleen nog maar rode cijfers. Ondertussen werkt de overheid hard aan oplossingen voor de toekomst. Maar het is te hopen dat ze het heden niet vergeten, anders mogen ze zich nog aan vele sluitingen verwachten. Meer dan 50% van alle biomassa-/biogascentrales dreigen binnen de 24 maanden hun deuren definitief te sluiten is mijn inschatting.
De mogelijke introductie in Vlaanderen van een nieuw ondersteuningsbeleid voor investeringen in duurzame vormen van energie (lees: we stoppen met het gekende groene stroom certificaten systeem) zal met de huidige elektriciteitsprijzen een duurdere zaak worden want anders gaat niemand nog investeren. Zelfs windprojecten zijn niet zo risicoloos als velen denken en dat bewijzen de vele windparken in Duitsland. Meer dan 40% schrijft daar rode cijfers door een mix van omstandigheden. De projecten worden gefinancierd met een minimum aan eigen vermogen (minder dan 20%) waardoor het werkkapitaal (buffer) te klein is om slechte windjaren op te vangen. Tijdens de financiering werd uitgegaan van te optimistische opbrengsten en te weinig slechte windjaren, daarbovenop hebben de overheden geen halt toegeroepen aan de wildgroei van opties. Hiermee bedoel ik dat windontwikkelaars te pas en te onpas landen in optie zijn gaan nemen zonder vaak de minste kans om ooit een project te kunnen ontwikkelen.
De eigenaren van land hadden dit snel door en zo is er een wedren ontstaan naar de top (van landprijzen) en worden er in Duitsland (en Nederland) gemakkelijk prijzen betaald per windmolen van 80.000 tot 100.000 euro per jaar. Dat is wel heel veel geld voor een stukje grond van 400 m²! Ook in België zijn de prijzen al jaren in stijgende lijn vermits zowat al het land in optie is genomen door gladde praatjes van windlopers. Men heeft als sector niet beseft dat men zo zijn eigen model om zeep is aan het helpen. De overheid dient nu in te grijpen voor wij in ons land ook met Duitse toestanden dreigen te kampen door pal en perk te stellen aan de opbrengsten voor een stukje land te huren (vaak landbouwgrond). Ook dient men huurgelden te verdelen aan de buurt en niet alleen de toevallige gelukkige wiens grond gehuurd wordt. Uiteindelijk dienen de buren ook de voordelen te krijgen van de windmolens die lokaal geplaatst worden. Nu kun je als overheid niet direct ingrijpen, maar je kan wel sturen tijdens de vergunningsaanvraag, je kan als overheid plafonds inbouwen voor inkomsten (de rest afromen) zodat de subsidie niet mee moet stijgen, omdat de huurprijs stijgt. Ook kan de overheid mee sturen om buurtbewoners ook mee te laten genieten van de baten door de inkomsten te delen (bijvoorbeeld 50% voor de eigenaar van het stuk grond, 50% voor de omwonenden).
Ook zou men de optiecontracten zo kunnen maken dat ze naarmate de tijd verstrijkt meer geld gaan kosten (vanaf dag een zou er een kleine optiekost dienen betaald te worden waarvan de helft ook naar de overheid gaat om een kadaster van opties bij te houden om zo te kunnen zien dat bepaalde opties er niet voor zorgen, zoals vandaag het geval is, dat ze elkaars project gaan blokkeren) en zou een optie maximaal drie jaar mogen duren. Indien er binnen de twee jaar geen vergunningsaanvraag wordt ingediend moet de eigenaar het recht hebben om het optiecontract te verbreken.
Ondertussen is het stil met de uitbouw van een lange termijn energiepact, maar men is wellicht eerst aan het onderhandelen met Electrabel over het langer openhouden van twee kerncentrales. Dat Electrabel/GDF/Suez dit alleen maar gaat toestaan als ze garanties krijgen is logisch, gezien ze dienen te investeren in deze oude centrales. Trouwens, met de huidige lage elektriciteitsprijzen wordt dit een lastige discussie gezien er op een andere kerncentrale blijkbaar een bodemprijs van 41,8 euro is afgesproken(niet bevestigd trouwens dus met een korrel zout te nemen). Als men dezelfde bodemprijs gaat hanteren, dan betekent dit dat we als gemeenschap/overheid vanaf dag 1 subsidie gaan betalen voor oude kerncentrales (waar wel nieuwe investeringen in worden gedaan die worden afgeschreven). Wat helemaal wrang is, is dat blijkbaar een oud monopolist garanties zou krijgen(indien correct) voor zijn winstmarge (6 euro) per geproduceerde MWh, voor een bedrijf van dergelijke omvang en kasstromen totaal overbodig. Dat je dit zou doen voor jonge bedrijven die nog niet de kasstroom genereren om voldoende werkkapitaal te hebben om tegen een spreekwoordelijk stootje te kunnen, is begrijpelijk. Maar voor een oud-monopolist en staatsbedrijf (grootste aandeelhouder van GDF/Suez/Electrabel is de Franse staat) is dit niet normaal.
Natuurlijk staat het bedrijf ijzersterk in de onderhandeling want men weet dat de overheid vragende partij is voor het langer openhouden en dat er een mogelijk toekomstig tekort is aan eigen productie. Op deze basis onderhandelen en tegelijkertijd als overheid nog je hand ophouden voor een nucleaire taks is heel moeilijk, alle respect voor de onderhandelaars en veel succes gewenst. Erger is dat men moet begrijpen dat door deze oude kerncentrales open te houden, we ons tekort op termijn nog veel erger maken. Dit komt doordat de lage elektriciteitsprijs op de beurs dus in stand wordt gehouden want meer dan 41,8 euro wordt niet de bodemprijs maar de plafondprijs. Als je als nieuwe investeerder in welke vorm van energie dan ook moet gaan investeren en je weet dat 41,8 euro de plafondprijs is, dan kan je iedere investering zonder subsidie vergeten. Voor gascentrales dien je meer dan 70 euro als minimum te beschouwen, voor kerncentrales minstens 110 euro per MWh gedurende 35 jaar gegarandeerd (Engels voorbeeld). Werk aan de winkel zou ik zeggen