Dat onze sector en vooral het product een knal van een imagoprobleem heeft is moeilijk te ontkennen gezien vooral negatief wordt geschreven. Het meest wordt geschreven over de enorme stijging van de prijs per KWh in Vlaanderen en dat is nog wel het beste bewijs van perceptie.
De stroombeurzen hebben in geen decennium zo laag gestaan, maar ons product gaat volledig verloren in een factuur voor consumenten die zo veel rubrieken heeft dat ik durf vergelijken met onze belastingbrief. Een weliswaar lichte overdrijving die wel aangeeft dat het product zelf zijnde elektriciteit (of gas) volledig bijzaak is geworden.
De prijs van het product is zo marginaal geworden dat hij minder dan 30% uitmaakt en slechts een lijn beslaat van de vele rubrieken. Achteloos wordt er naar gekeken om vervolgens over te gaan naar het totaal bedrag zonder de tijd te nemen om naar de andere kosten te kijken. Of energie duur is? Totaal niet, maar de perceptie is zo aangekweekt dat enige andere boodschap volledig verloren gaat. Al meermaals heb ik de vergelijking gemaakt met vakantie, een heel jaar warmte en elektriciteit kost veel minder dan de gemiddelde reis van 1 week met het gezin, bijvoorbeeld een skivakantie.
Het probleem is dat de luxe van energie totaal niet meer bewust wordt ervaren, het is er en het zal er altijd zijn. En daar vergist men zich behoorlijk over want door het gebrek aan nieuwe investeringen lopen we een behoorlijke achterstand op. Met het klimaatakkoord van Parijs indachtig zal veel op de schop moeten inclusief de manier waarop wij verwarmen.
Het laag hangend fruit is volop aanwezig, neem bijvoorbeeld het kleine miljoen gezinnen dat nog op stookolie hun huis verwarmt. Het blijft opvallend dat men bijvoorbeeld deze week nog promotie maakt vanuit de Vlaamse overheid om groepsaankopen met buren te promoten voor isolatie, maar niet beseft dat men eerst de productiebronnen dient aan te pakken.
Natuurlijk is isolatie hoogstnoodzakelijk in een land met een oud patrimonium, maar de winst in de omschakeling van stookolie/gas naar duurzamere vormen is dat evenzeer. De uitstoot van CO2 door gebouwen is gewoon niet te onderschatten en gezien we onze bestaande gebouwen niet allemaal gaan kunnen afbreken en vervangen door passief woningen.
Op dit ogenblik zijn er enkele tienduizenden warmtepompen geïnstalleerd op een totaal van - alleen in Vlaanderen - 2,6 miljoen woningen/gezinnen. Dit toont aan dat de weg nog zeer lang is. Zoals gezegd op de 4,6 miljoen gezinnen/woningen in België neemt stookolie nog een veel te grote plaats in en datzelfde vindt men trouwens ook nog in bijvoorbeeld schoolgebouwen. De overheid dient eerst zijn eigen gebouwen dringend duurzaam te maken en zo het goede voorbeeld te geven.
De sector die kampt met het gevoel dat energie al duur is dient dringend zaken te gaan vergelijken en tonen aan de consument. Energie is in tegenstelling tot wat velen in de media roepen helemaal geen basisrecht, het is iets waar je voor moet zorgen en hard voor moet vechten. In grote delen van de wereld is het verkrijgen van energie iedere dag opnieuw vele uren werk. Het sprokkelen van hout om een maaltijd te kunnen koken neemt in vele landen iedere dag uren in beslag.
De uitdagingen voor ons zijn groot, binnen enkele jaren stopt de bevoorrading van laag calorisch gas uit Nederland en begint een zeer grote ombouw operatie voor zowat alle gezinnen in onder andere Antwerpen en Brussel. Opvallend is dat men direct kiest om de ombouw te doen naar hetzelfde product zijnde gas terwijl er ook voldoende duurzamere alternatieven bestaan die meer toekomstgericht zijn.
Het behalen van alleen al de 2030 doelstelling voor België met een reductie van 35% CO2 en andere broeikasgassen zal niet kunnen zonder dat we dit voelen in de manier waarop wij energie gebruiken. Natuurlijk kunnen we nog veel energie besparen en zo al een deel behalen, maar het gaat veel verder. De reductie van bijvoorbeeld methaangas is wellicht even belangrijk en betekent bijvoorbeeld dat de massale productie en export van melk en vleesproductie drastisch moet dalen. Dat wij 90% van onze productie exporteren kan wellicht economen blij maken, maar heeft niet te maken met het verduurzamen van een samenleving.
Natuurlijk kun je wel wat exporteren naar omringende landen, maar daar wringt het schoentje, het meeste van onze vlees en melkproducten gaat ook naar verre bestemmingen waardoor de uitstoot nog groter wordt door het vervoer. Iedere kilo vlees heeft 15000 liter water nodig bijvoorbeeld. Er zijn tal van mogelijkheden om de uitstoot van broeikasgassen drastisch terug te dringen, maar uiteindelijk raken ze aan ons huidig economisch model dat 2% groei per jaar nodig heeft om betaalbaar te blijven. Deze vicieuze cirkel dient doorbroken te worden om het klimaatakkoord van Parijs mogelijk te maken.
Het is mij een raadsel hoe men de komende 25-30 jaar de toename van energieverbruik gaat stoppen met een wereldeconomie die zelfs meer dan 2% groei per jaar verwacht en de toename van energiebehoeften wordt verwacht met een stijging van meer dan 300% tot 2050. En dat zal niet behaald worden met het bouwen van alleen wind en zonnepanelen, maar ook door een continue gebruik van fossiele brandstoffen.
Ondertussen vallen onze kerncentrales nog maar eens uit, maar ook dat is perceptie want menselijk falen is steeds mogelijk bij onderhoud, dat neemt niet weg dat met het ouder worden van dergelijke centrales de mogelijke risico's op defecten enigszins zal blijven toenemen. Het feit dat twee grote kernreactoren kunnen stoppen zonder dat onze energiebevoorrading daar ook maar iets van voelt bewijst dat deze ook definitief kunnen stoppen. Natuurlijk is deze stelling kort door de bocht, maar vooral een bewijs dat we deze tijd van overvloed moeten gebruiken om nieuwe investeringen te doen in duurzame technologie zodat deze centrales vanaf 2023 definitief kunnen worden stilgelegd en dan ontmanteld.